بررسی ترتیب وندهای فارسی

صرف شاخه ای از علم زبان شناسی می باشد که در آن به مطالعه تصریف و واژه سازی پرداخته می شود. فصل مشترک تصریف و واژه سازی استفاده از وندهای مقید می باشد مشخصه های تصریفی فعل به طور کلی شامل زمان، وجه، نمود، جهت، شخص و شمار است. یکی از موضوعاتی که توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود معطوف کرده است، بحث ترتیب قرارگیری وندها یا همان تک واژآرایی می باشد. بای-بی (1985) با ارا ئه ی اصل ارتباطی خود که یک اصل معنایی می باشد، به تبیین ترتیب وندهای موجود در افعال می پردازد.از نظر وی، مقوله های تصریفی مانند سببی و مجهول نسبت به مقوله وجه، ارتباط نزدیک تری به معنای واژگانی فعل دارند. بنابراین، نشانه های سببی ومجهول نسبت به نشانه های وجه در فاصله ی نزدیک تری از فعل قرار می گیرند. این اصل سلسله مراتبی از مقوله های تصریفی را برای فعل به دست می دهد و ترتیب زیر را برای این مقوله ها به عنوان یک جهانی زبانی در نظر می گیرد که در آن اولین مقوله یعنی ظرفیت (valence) به علت ارتباط (relevenc) بیشتر، نزدیک ترین مقوله به ریشه ی فعل می باشد. (مطابقه > وجه > زمان > نمود < جهت < ظرفیت) پژوهش حاضر در صدد پاسخ گویی به دو سوال زیر می باشد: 1- آیا ترتیب مقوله های تصریفی موجود در افعال زبان فارسی با اصل معنایی ارایه شده توسط بای بی همخوانی دارد؟ 2- حداکثر مقوله های تصریفی که می توانند در صیغگان افعال زبان فارسی تجسم پیدا کنند چه تعداد می باشد؟ بدین منظور 12 فعل به طور تصادفی انتخاب شده و در زمان ها و وجه های مختلف صرف و تقطیع هجایی شدند. پس از بررسی های انجام-گرفته مشخص گردید که ترتیب مقوله های تصریفی موجود در افعال زبان فارسی با اصل معنایی ارایه شده توسط بای بی همخوانی دارد و حداکثر تعداد مقوله-های تصریفی موجود در یک واژه فعلی می تواند شش مقوله باشد که این شش مقوله در صیغگان افعال سببی در زمان های ماضی ملموس و ماضی استمراری وجود دارند.